Pomysły na dania z dyni – jesienne inspiracje

Wielu osobom jesień nierozerwalnie kojarzy się z pięknymi, majestatycznymi, intensywnie pomarańczowymi dyniami i to nie tylko w kontekście zbliżającego się Halloween. Jesień to również czas, kiedy dynia króluje na naszych stołach, zarówno w formie wytrawnej jak i tej bardziej słodkiej. Za co ją kochamy i jakie dania z dyni lubimy najbardziej?

Dynia – krótka historia warzywa

Dynia znana jest jeszcze z czasów starożytnych, gdzie królowała między innymi na stołach Greków. Największą popularnością cieszyła się jednak w rejonach Meksyku i w Ameryce, skąd przybyła do nas na statkach Kolumba. To właśnie tam powstało również pierwsze ciasto dyniowe. Choć początkowo dynia, inaczej zwana banią, w Polsce traktowana była jako egzotyczna ciekawostka, szybko zdobyła popularność i zaczęła pojawiać się zarówno na stołach bogaczy jak i biednych. Szybko doceniono również jej właściwości prozdrowotne, jak chociażby redukcję zaparć czy też ważniejsze – zwiększenie potencji u mężczyzn. 

W naszym kraju najczęściej uprawiana jest dynia olbrzymia, o żółto-pomarańczowym miąższu, której okazy dorastają nawet do 50 kilogramów. Coraz częściej jednak w przydomowych ogródkach gości również niezwykle smaczna, a zarazem prosta w hodowli dynia Hokkaido. Na sklepowych półkach możemy spotkać również dynie makaronową lub piżmową, o lekko orzechowym posmaku i niewielkiej ilości pestek. Sezon na dynie rozpoczyna się pod koniec września i zazwyczaj trwa aż do końca listopada.

Dynia – kalorie i właściwości odżywcze

Dynia to prawdziwa bomba witaminowa, a im bardziej pomarańczowy miąższ, tym wyższa ich zawartość. Jest doskonałym źródłem witamin z grupy B, witaminy C, PP oraz A pod postacią beta-karotenu, a także wielu innych cennych składników mineralnych, jak chociażby potas czy magnez. Nie każdy wie, że dynia zawiera również stosunkowo duże ilości białka, a dzięki temu iż jest to warzywo niskokaloryczne, o dużej zawartości błonnika stanowi doskonały składnik diet odchudzających. Oto jak prezentuje się tabela wartości odżywczych dla 100 gramów dyni surowej/ugotowanej:

• Kalorie: 26/20 kcal,
• Węglowodany: 6,4/4,9 g,
• Cukry proste: 2,76/2,08 g,
• Białko: 1/0,7 g,
• Tłuszcze: 0,1/0,07 g,
• Błonnik: 0,5/1,1 g.

A oto zestawienie zawartych w 100 gramach dyni minerałów i witamin, również z podziałem na postać surową i ugotowaną:

• Żelazo: 0,8/0,57 mg,
• Magnez: 12/9 mg,
• Wapń: 21/15 mg,
• Potas: 340/230 mg,
• Fosfor: 44/30 mg,
• Sód: 1/1 mg,
• Cynk: 0,32/0,23 mg,
• Witamina A: 8513/5755 IU,
• Witamina C: 9/4,7 mg,
• Kwas foliowy: 16/9 ug,
• Witamina E: 1,06/0,8 mg,
• Witamina B6: 0,061/0,044 mg,
•  Niacyna: 0,6/0,413 mg,
• Witamina K: 1,1/0,8 ug.

Prozdrowotny wpływ dyni

Dlaczego lekarze na wiele problemów zdrowotnych polecają właśnie potrawy z dyni? Oto kilka najważniejszych korzyści z ich spożycia:

• Pozwala w prosty sposób uzupełnić niedobory witaminy A oraz witamin z grupy B, a także cennych minerałów takich jak magnez, wapń oraz żelazo, wzmacniając tym samym nasz układ odpornościowy. Nie tylko miąższ jest cenny, ale również pestki i zawarty w nich olej, bogaty zwłaszcza w cynk, selen, mangan oraz witaminę E. Udowodniono, że regularne ich spożywanie działa leczniczo we wrzodach żołądka, chorobach prostaty oraz chorobach skóry, w tym np. trądziku.
• Zawarty w dyni beta-karoten jest silnym antyoksydantem, który neutralizuje działanie wolnych rodników i zapobiega rozwojowi nowotworów, a także spowalnia procesy starzenia się. Co więcej, zapobiega on powstawaniu płytek miażdżycowych na ścianach tętnic, obniża poziom cholesterolu LDL oraz ciśnienie krwi. Dania z dynią powinny więc być spożywane regularnie przez osoby cierpiące na choroby układu krążenia.
• Dzięki dużej zawartości błonnika i pektyn reguluje pracę jelit i pomaga usuwać zalegające w nich toksyczne złogi, a dodatkowo działa oczyszczająco i odkwaszająco na nasz organizm.
• Poprzez przyspieszenie przemiany materii korzystnie wpływa na redukcję wagi ciała.
• Wykazuje działanie moczopędne, dzięki czemu pomaga w schorzeniach nerek i pęcherza moczowego.
• Świeże pestki dyni zawierają kukurbitacynę, przez co działają jak naturalna terapia przeciwpasożytnicza, pomagając usunąć z organizmu tasiemce czy popularne wśród dzieci owsiki.
• Pestki dyni zawierają ogromne ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, niezbędnych do prawidłowej pracy mózgu i układu nerwowego. Ich regularne spożywanie pomaga więc zachować dobrą pamięć i koncentrację, zwłaszcza osobom starszym.
• Ugotowany miąższ dyni sprawdza się również jako środek łagodzący ciążowe mdłości.

Jak przyrządzić dynię

Dynia to jedno z tych warzyw, które występuje w kuchni w milionach różnych odsłon. Miąższ dyni z powodzeniem można wykorzystać zarówno do potraw wytrawnych (np. zupa z dyni, sos dyniowy, sałatka do mięs) jak i tych w słodkiej odsłonie (m.in. ciasto dyniowe, muffinki, racuchy a nawet dżem!).  W większości przypadków dynię należy wcześniej upiec lub ugotować, albo w kawałkach albo w formie puree. W sezonie warto przygotować i zamrozić właśnie takie puree z dyni, dzięki czemu jej smakiem możemy cieszyć się przez cały rok. W tym celu dynię należy pokroić na kawałki i pozbawić pestek. W przypadku niektórych odmian konieczne jest również obranie ze skórki. Następnie dynię gotujemy lub pieczemy do miękkości, a po ostudzeniu miksujemy blenderem na gładką masę.

Do niektórych potraw jednak, jak np. placków, wykorzystywana jest również dynia w formie surowej. Nie należy również zapominać o wykorzystaniu wspomnianych wcześniej pestek z dyni w kuchni. Doskonale sprawdzają się one jako dodatki do ciast lub element wykańczający do sałatek czy dań z makaronu.

Proste przepisy na dynię

Oto kilka naszych sprawdzonych i godnych polecenia przepisów na potrawy z dyni. Zacznijmy od najważniejszego posiłku dnia, czyli śniadania, które nie może się obejść jesienią bez pysznego dżemu z dyni lub dyniowych placków.

Dżem dyniowy z pomarańczą

• 1 kg oczyszczonej i obranej ze skóry  dyni (wyjątkiem jest np. odmiana Hokkaido),
• 2 duże pomarańcze,
• 1 jabłko,
• sok z 1 cytryny,
• świeży korzeń imbiru (2-3 plasterki),
• 600g cukru,
• cynamon (opcjonalnie),
• żelatyna lub agar-agar.

Oczyszczoną i pokrojoną na małe kawałki dynię gotujemy w niewielkiej ilości wody aż do miękkości, w międzyczasie obieramy jabłko oraz pomarańcze, które dodajemy do dyni i gotujemy regularnie mieszając. Skórkę pomarańczową drobno siekamy, zalewamy pół szklanki wody i gotujemy z dodatkiem dwóch łyżek cukru aż do uzyskania gęstego syropu, który dodajemy do ugotowanej z owocami dyni i gotujemy przez kolejne 15 min, pod koniec dodając pozostały cukier, imbir i cynamon. Całość blendujemy i dodajemy odpowiednią ilość agaru lub żelatyny, aż do uzyskania pozytywnego testu „zimnego spodeczka”. Całość przekładamy do wyparzonych słoików i pasteryzujemy.

Zainteresowały Cię możliwości i właściwości dyni? Sprawdź również inny nasz przepis na Pierś z kurczaka z biało-czarnym ryżem, sosem dyniowym i suszonymi pomidorami. A już niebawem opublikujemy kolejne przepisy!